Thương mại điện tử (TMĐT) tại Việt Nam đang trải qua giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ, trở thành một trong những trụ cột quan trọng của nền kinh tế số. Với quy mô thị trường dự kiến đạt từ 24 đến 39 tỷ USD vào năm 2025, TMĐT không chỉ thay đổi thói quen mua sắm của người tiêu dùng mà còn mở ra vô vàn cơ hội cho các doanh nghiệp. Hãy cùng khám phá chi tiết về thực trạng thị trường, các xu hướng tiêu dùng mới nhất, và những chiến lược phát triển hiệu quả dành cho doanh nghiệp, đặc biệt là cách xây dựng và tối ưu website thương mại điện tử để cạnh tranh trong kỷ nguyên số.

Tóm Tắt Tổng Quan

• Thương mại điện tử tại Việt Nam bùng nổ, quy mô thị trường đạt 25 tỷ USD năm 2024, dự báo tăng mạnh năm 2025.
• Shopee dẫn đầu thị phần, tiếp theo là TikTok Shop, Lazada, và Tiki.
• Livestream bán hàng và thanh toán không tiền mặt là xu hướng nổi bật.
• Các chính sách chuyển đổi số của chính phủ đang tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của TMĐT, đặc biệt là với doanh nghiệp nhỏ và vừa.
• Đầu tư vào website thương mại điện tử, tối ưu hóa logistics và nâng cao trải nghiệm khách hàng là chìa khóa để doanh nghiệp cạnh tranh hiệu quả.

Thương mại điện tử (e-commerce) đang trở thành động lực quan trọng của kinh tế số Việt Nam, thay đổi cách người tiêu dùng mua sắm và doanh nghiệp vận hành. Với sự phát triển của các sàn TMĐT như Shopee, TikTok Shop, Lazada, và Tiki, cùng sự hỗ trợ từ chính phủ qua các chính sách chuyển đổi số, thị trường này đang mở ra nhiều cơ hội. Theo Báo cáo TMĐT Việt Nam 2024 từ Metric.vn, quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam đạt 25 tỷ USD trong năm 2024 và dự kiến đạt 24-39 tỷ USD vào năm 2025. Tốc độ tăng trưởng trung bình 20% mỗi năm từ 2020-2024 cho thấy sức hút mạnh mẽ của TMĐT trong nền kinh tế số. Đây là thời điểm vàng để các doanh nghiệp nắm bắt xu hướng và xây dựng chiến lược kinh doanh bền vững trong lĩnh vực đầy tiềm năng này. 

Khái Niệm và Lịch Sử Phát Triển Thương Mại Điện Tử

Định Nghĩa Thương Mại Điện Tử

Thương mại điện tử (TMĐT) là hoạt động mua bán hàng hóa và dịch vụ thông qua các nền tảng trực tuyến trên Internet, bao gồm nhiều mô hình kinh doanh như:

• B2C (Doanh nghiệp với Người tiêu dùng): Các sàn TMĐT như Shopee, Lazada bán trực tiếp sản phẩm đến khách hàng cá nhân.
• B2B (Doanh nghiệp với Doanh nghiệp): Các giao dịch giữa các công ty, ví dụ như mua sắm nguyên liệu hoặc dịch vụ qua các nền tảng như Alibaba.
• C2C (Người tiêu dùng với Người tiêu dùng): Người dùng bán hàng trực tiếp cho nhau thông qua các nền tảng như Shopee hoặc các nhóm trên mạng xã hội.

TMĐT mang lại nhiều lợi ích vượt trội, bao gồm sự tiện lợi, chi phí vận hành thấp, khả năng tiếp cận thị trường toàn cầu và đơn giản hóa quy trình bán hàng. Ngoài mua sắm, TMĐT còn bao gồm các hoạt động như quảng cáo trực tuyến, thanh toán điện tử và logistics. Một số đặc điểm nổi bật của TMĐT tại Việt Nam bao gồm:

• Tiện lợi tối đa: Người tiêu dùng có thể mua sắm mọi lúc, mọi nơi chỉ với một chiếc smartphone.
• Đa dạng kênh bán hàng: Từ các sàn TMĐT truyền thống như Shopee, Lazada đến các nền tảng mạng xã hội như TikTok Shop, Instagram.
• Ứng dụng công nghệ tiên tiến: Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) hỗ trợ đề xuất sản phẩm cá nhân hóa, trong khi Big Data giúp phân tích hành vi khách hàng để tối ưu chiến lược kinh doanh.

Lịch Sử Phát Triển Thương Mại Điện Tử tại Việt Nam

Sự phát triển của thương mại điện tử tại Việt Nam trải qua ba giai đoạn chính:

• Giai đoạn khởi đầu (2005-2015): TMĐT bắt đầu với các website như Vatgia.com, Chợ Điện Tử, và sự ra đời của Lazada (2012), Tiki (2010). Người tiêu dùng làm quen với mua sắm trực tuyến, chủ yếu tập trung vào sách, đồ điện tử, và thời trang. Hạ tầng Internet còn hạn chế, với chỉ 30% dân số sử dụng Internet vào năm 2010. Thanh toán COD (trả tiền khi nhận hàng) chiếm ưu thế do thiếu niềm tin vào thanh toán trực tuyến.
• Giai đoạn bùng nổ (2016-2020): Shopee gia nhập năm 2016 và nhanh chóng thống lĩnh thị trường nhờ chiến lược khuyến mãi, giao hàng miễn phí, và giao diện thân thiện. Số người dùng Internet tăng lên 68% dân số (2018), thúc đẩy TMĐT xuyên biên giới qua Amazon, Alibaba. Doanh thu TMĐT B2C đạt 11,8 tỷ USD vào năm 2020. Sàn TMĐT bắt đầu tích hợp ví điện tử và thanh toán không tiền mặt, thay đổi thói quen tiêu dùng.
• Giai đoạn chuyển đổi số (2021-2025): TikTok Shop ra mắt, đưa thương mại xã hội lên tầm cao mới với livestream bán hàng. Chính phủ triển khai kế hoạch TMĐT 2021-2025, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa qua các chương trình như Go Export và Vietnamexport.com. Năm 2024, TMĐT đạt 318,9 nghìn tỷ đồng, với 324,1 triệu sản phẩm nhập khẩu tạo doanh thu 14,2 nghìn tỷ đồng trên Shopee. Tỷ lệ sử dụng smartphone đạt 85% dân số, tạo nền tảng vững chắc cho TMĐT phát triển.

Thực Trạng Thị Trường Thương Mại Điện Tử Việt Nam

Quy Mô và Tốc Độ Tăng Trưởng

Thị trường thương mại điện tử Việt Nam năm 2024 đạt doanh thu 318,9 nghìn tỷ đồng (tương đương 25 tỷ USD), tăng 37,36% so với năm 2023, với quý IV ghi nhận 91,15 nghìn tỷ đồng nhờ các sự kiện như “11.11” và mùa mua sắm Tết. Dự báo năm 2025, quy mô thị trường có thể đạt 24-39 tỷ USD, thuộc top 3 Đông Nam Á và top 10 thế giới về tốc độ tăng trưởng. Tốc độ tăng trưởng trung bình 18-25% mỗi năm từ 2020-2024 được thúc đẩy bởi 80% dân số sử dụng Internet và 85% dân số sở hữu smartphone. 

Ngành hàng chủ lực bao gồm thời trang, làm đẹp, và đồ gia dụng, phản ánh nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng trẻ (Gen Z, Millennials).. Tuy nhiên, số lượng cửa hàng phát sinh đơn hàng giảm 20,25% do cạnh tranh từ 31,5 nghìn shop ngoại trên Shopee, đòi hỏi doanh nghiệp nội địa phải nâng cao chiến lược.

Thị Phần Các Sàn Thương Mại Điện Tử

Các sàn TMĐT tại Việt Nam đang cạnh tranh khốc liệt, với sự phân hóa rõ rệt về thị phần và chiến lược:

• Shopee: Chiếm 67,9% thị phần GMV (Q1/2024), dẫn đầu nhờ các chương trình khuyến mãi hấp dẫn và livestream sáng tạo như “Shopee Siêu Nhạc Hội”. Shopee đã trở thành điểm đến mua sắm trực tuyến quen thuộc của hàng triệu người Việt.
• TikTok Shop: Ghi nhận mức tăng trưởng doanh số ấn tượng 239% so với cùng kỳ, nhờ mô hình thương mại xã hội kết hợp video ngắn. TikTok Shop đặc biệt thu hút người tiêu dùng trẻ với nội dung giải trí và mua sắm liền mạch.
• Lazada và Tiki: Tập trung vào phân khúc trung-cao cấp, chú trọng chất lượng sản phẩm và dịch vụ logistics nhanh. Lazada đang cải thiện trải nghiệm khách hàng, trong khi Tiki phục hồi với mức tăng trưởng 3,1% trong quý III/2024.

Theo báo cáo TMĐT 2025, các gian hàng chính hãng (Shop Mall) trên Shopee và TikTok Shop ghi nhận mức tăng trưởng mạnh, lần lượt đạt 69,79% và 181,31%, phản ánh sự ưa chuộng của người tiêu dùng đối với các sản phẩm chất lượng cao.

Xu Hướng Tiêu Dùng

Thị trường TMĐT Việt Nam đang chứng kiến sự thay đổi lớn trong hành vi tiêu dùng, với các xu hướng nổi bật:

• Livestream bán hàng: Các phiên livestream trên Shopee Live và TikTok Shop thu hút hàng nghìn đơn hàng mỗi phiên, với các thương hiệu lớn như L’Oreal, Xiaomi ghi nhận doanh số tăng vọt. Livestream kết hợp giải trí và bán hàng, đặc biệt hiệu quả với các ngành thời trang và làm đẹp.
• Thanh toán không tiền mặt: Chiếm đến 70% giao dịch trên các sàn TMĐT, với các ví điện tử như MoMo, ZaloPay và ShopeePay dẫn đầu thị trường. Tuy nhiên, thanh toán COD vẫn phổ biến ở khu vực nông thôn, nơi hạ tầng thanh toán điện tử chưa phát triển mạnh.
• Mua sắm qua mạng xã hội: Các nền tảng như Facebook, Instagram và TikTok tích hợp gian hàng trực tuyến, mang lại trải nghiệm mua sắm cá nhân hóa. TikTok Shop dẫn đầu xu hướng này nhờ khả năng tạo nội dung video ngắn và đề xuất sản phẩm phù hợp với Gen Z, với 25% người tiêu dùng lựa chọn mua sắm qua mạng xã hội.

Báo Cáo Thị Trường Bán Lẻ và Tiêu Dùng Nửa Đầu 2025

Số Liệu GMV và Sản Phẩm

Dự kiến tổng giá trị hàng hóa (GMV) trong nửa đầu năm 2025 sẽ tăng 15-20% so với năm 2024. Năm 2024, các sàn TMĐT như Shopee, Lazada, TikTok Shop, Tiki và Sendo đã bán ra 3,421 triệu sản phẩm, tăng 50,76% so với năm trước. Tổng doanh thu 9 tháng đầu năm 2024 đạt 227,7 nghìn tỷ đồng, với quý IV dự kiến đạt 80,6 nghìn tỷ đồng nhờ mùa mua sắm Tết 2025 (bắt đầu từ 29/1/2025). Các ngành hàng chủ lực bao gồm:

• Thời trang: Chiếm 30% GMV, dẫn đầu nhờ các chiến dịch tạo hiệu ứng FOMO như sữa gấu, đồ chơi Labubu. Thời trang nữ chiếm 18% thị phần trong quý III/2024, với các sản phẩm giá rẻ dưới 200.000 đồng tăng trưởng 9%.
• Làm đẹp: Doanh số đạt 15,508 tỷ đồng, tăng 26,58%, nhờ chiến lược quảng cáo cá nhân hóa và sự tham gia của các KOL/KOC trong các dịp lễ hội.
• Đồ gia dụng: Các sản phẩm thông minh như máy lọc không khí, robot hút bụi chiếm 15% GMV, được thúc đẩy bởi xu hướng làm việc tại nhà.

Tuy nhiên, số lượng shop hoạt động giảm 1% (còn 580,3 nghìn shop), cho thấy mức độ cạnh tranh ngày càng khốc liệt trên thị trường.

Phân Tích Ngành Hàng

Thời trang: Chiếm 30% GMV, dẫn đầu trên Shopee and TikTok Shop nhờ các chiến dịch FOMO như sữa gấu, đồ chơi Labubu. Thời trang nữ chiếm 18% thị phần quý III/2024, với sản phẩm giá rẻ dưới 200.000 đồng tăng 9%.

Làm đẹp: Doanh số 15,508 tỷ đồng, tăng 26,58%, nhờ KOL/KOC and quảng cáo cá nhân hóa, đặc biệt trong các dịp lễ hội.

Nhà cửa: Đồ gia dụng thông minh (máy lọc không khí, robot hút bụi) chiếm 15% GMV, tăng do xu hướng làm việc tại nhà.

Các Nền Tảng và Kênh Thương Mại Điện Tử

So Sánh Các Sàn Thương Mại Điện Tử

• Shopee: Dẫn đầu với 67,9% thị phần, mạnh về mã giảm giá và livestream như “Shopee ngày đôi”. 
• TikTok Shop: Tăng trưởng 110,6% doanh số (Q3/2024), tập trung vào video ngắn và thương mại xã hội. 
• Lazada: Nhắm đến phân khúc cao cấp, logistics mạnh, nhưng doanh số giảm 70,5%. 
• Tiki: Uy tín về chất lượng, giao hàng nhanh, phục hồi với tăng trưởng 3,1% (Q3/2024). 

Hướng Dẫn Bán Hàng trên Sàn Thương Mại Điện Tử

Để kinh doanh hiệu quả trên các sàn TMĐT, doanh nghiệp cần thực hiện các bước sau:

1. Đăng ký và tạo gian hàng: Lựa chọn sàn phù hợp với sản phẩm (Shopee, TikTok Shop, Lazada, Tiki) và hoàn thiện thông tin gian hàng một cách chuyên nghiệp.
2. Tối ưu hóa sản phẩm: Sử dụng hình ảnh chất lượng cao, viết mô tả sản phẩm chi tiết, và tích hợp từ khóa phổ biến để tăng khả năng hiển thị.
3. Tham gia các chương trình khuyến mãi: Áp dụng mã giảm giá, flash sale và các sự kiện mua sắm lớn để thu hút khách hàng.
4. Quản lý đánh giá và phản hồi: Đảm bảo dịch vụ chăm sóc khách hàng tốt để xây dựng lòng tin và tăng tỷ lệ quay lại.

Vai Trò của Website và Ứng Dụng Thương Mại Điện Tử

• Website thương mại điện tử: Giúp doanh nghiệp xây dựng thương hiệu riêng, tăng độ tin cậy và tối ưu SEO để thu hút lưu lượng truy cập tự nhiên. Một website chuyên nghiệp cũng giảm sự phụ thuộc vào các sàn TMĐT.
• Ứng dụng thương mại điện tử: Cung cấp trải nghiệm di động mượt mà, thông báo đẩy cá nhân hóa và tích hợp thanh toán tiện lợi, phù hợp với 85% dân số sử dụng smartphone tại Việt Nam.
• Thách thức: Đảm bảo tốc độ tải trang nhanh, bảo mật dữ liệu an toàn và tích hợp các phương thức thanh toán đa dạng để đáp ứng nhu cầu khách hàng.

Chiến Lược Phát Triển Thương Mại Điện Tử

Chính Sách Hỗ Trợ từ Chính Phủ

Bộ Công Thương đã triển khai kế hoạch thúc đẩy thương mại điện tử giai đoạn 2021-2025, với các sáng kiến như:

• Hệ thống truy xuất nguồn gốc (Truyxuat.gov.vn) để chống hàng giả.
• Chương trình Go Export hỗ trợ xuất khẩu qua Amazon, Alibaba.
• Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa chuyển đổi số, thu hẹp khoảng cách vùng miền. 

Giải Pháp cho Doanh Nghiệp

Đầu Tư vào Livestream và Nội Dung Video

Livestream bán hàng tạo ra hàng nghìn đơn hàng mỗi phiên trên Shopee và TikTok Shop. Tích hợp video vào website thương mại điện tử giúp tăng tương tác và giữ chân khách hàng. Để tối ưu SEO, hãy nhúng từ khóa như bán hàng trên sàn thương mại điện tử vào mô tả video và sử dụng thẻ alt cho hình ảnh.

Sử Dụng Big Data để Phân Tích Hành Vi Người Tiêu Dùng

Big Data giúp phân tích sở thích khách hàng, với 30% GMV từ ngành thời trang. Áp dụng dữ liệu vào website thương mại điện tử để đề xuất sản phẩm thông minh, tối ưu quảng cáo, và tăng tỷ lệ chuyển đổi.

Phát Triển Logistics Xanh

Logistics xanh (bao bì tái chế, tối ưu lộ trình) giảm chi phí và đáp ứng xu hướng bền vững. Hiển thị thông tin logistics trên website thương mại điện tử để tăng niềm tin khách hàng. Sử dụng từ khóa phát triển thương mại điện tử trong các bài viết liên quan để tối ưu SEO.

Xây Dựng và Tối Ưu Website Thương Mại Điện Tử

Một website thương mại điện tử chuyên nghiệp giúp doanh nghiệp giảm phụ thuộc vào sàn TMĐT và xây dựng thương hiệu. Tinh Gọn Việt cung cấp giải pháp toàn diện:

• Thiết kế website TMĐT: Giao diện thân thiện, tích hợp thanh toán, theo dõi đơn hàng.
• SEO: Nghiên cứu từ khóa (ngành thương mại điện tử, kênh thương mại điện tử), tối ưu nội dung, xây dựng backlinks.
• Phân tích Big Data: Cải thiện quảng cáo, nâng cao trải nghiệm khách hàng.
• Đào tạo: Hướng dẫn doanh nghiệp cách bán hàng hiệu quả và quản lý website chuyên nghiệp.

Liên hệ Tinh Gọn Việt để nhận tư vấn miễn phí và bắt đầu chuyển đổi số.

Thách Thức và Cơ Hội

• Thách thức: Thị trường TMĐT Việt Nam đang đối mặt với các vấn đề như hàng giả, hàng nhái, an ninh mạng và hệ thống logistics chưa đồng bộ, đặc biệt ở khu vực nông thôn.
• Cơ hội: Với dân số trẻ, tỷ lệ sử dụng smartphone đạt 85% và sự hỗ trợ từ chính phủ, Việt Nam là mảnh đất màu mỡ cho TMĐT phát triển. Các doanh nghiệp có thể tận dụng xu hướng mua sắm trực tuyến và công nghệ tiên tiến để mở rộng thị phần.

Câu Hỏi Thường Gặp (FAQs)

Thương mại điện tử là gì? 

Là hoạt động mua bán hàng hóa và dịch vụ qua Internet, bao gồm các sàn TMĐT như Shopee, Lazada, Tiki và các nền tảng mạng xã hội như TikTok Shop.

Sàn thương mại điện tử nào phổ biến nhất tại Việt Nam? 

Shopee dẫn đầu với 67,9% thị phần GMV, tiếp theo là TikTok Shop với tốc độ tăng trưởng vượt bậc, và Lazada, Tiki ở các phân khúc cao cấp.

Xu hướng TMĐT 2025 là gì? 

Livestream bán hàng, thanh toán không tiền mặt và mua sắm qua mạng xã hội là những xu hướng chủ đạo, đặc biệt với sự dẫn dắt của TikTok Shop.

Làm sao để kinh doanh TMĐT hiệu quả? 

Doanh nghiệp cần tích hợp đa kênh (Shopee, TikTok Shop, website TMĐT), tối ưu hóa sản phẩm và xây dựng chiến lược SEO mạnh mẽ. Tinh Gọn Việt cung cấp giải pháp thiết kế website TMĐT chất lượng, tối ưu SEO và tư vấn chiến lược kinh doanh hiệu quả.

Thương mại điện tử tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển vượt bậc, với sự dẫn dắt của các sàn TMĐT như Shopee, TikTok Shop và các xu hướng tiêu dùng mới như livestream bán hàng, thanh toán không tiền mặt. Báo cáo nửa đầu năm 2025 cho thấy tiềm năng to lớn của thị trường, nhưng doanh nghiệp cần vượt qua các thách thức về logistics và hàng giả để tận dụng tối đa cơ hội. Đầu tư vào công nghệ, tối ưu website thương mại điện tử và xây dựng niềm tin với khách hàng là những yếu tố then chốt để thành công. Hãy liên hệ Tinh Gọn Việt ngay hôm nay để nhận tư vấn và xây dựng chiến lược chuyển đổi số hiệu quả, giúp doanh nghiệp của bạn không bỏ lỡ cơ hội trong kỷ nguyên kinh tế số!

Tinh Gọn Việt (Tinhgonviet.com)